ALA Autorskie Licea Artystyczne i Akademickie to szkoła, która powstała w 1995 roku z inicjatywy grupy osób doświadczających potrzeby zmiany i poszukujących nowej formuły dla edukacji w XXI wieku. Jej koncepcja zrodziła się w opozycji zarówno do szkoły tradycyjnej, jak i nowatorskich eksperymentów inspirowanych antypedagogiką, czyli zaprzeczających wychowaniu. I tak powstała szkoła inna niż wszystkie, przez dwadzieścia lat zaskakująca swoimi rozwiązaniami – bo czy jest możliwe, aby:
- Szkoła dostosowywała się do możliwości psychofizycznych ucznia?
- Nauczanie zastąpić uczeniem się?
- Relacje w szkole były przyjacielskie i partnerskie, czyli pełne szacunku, autentycznej akceptacji i zaufania?
- Środowisko szkolne było wspólnotą wzajemnie wspierającą i uczącą się?
- Nie było systemu klasowo-lekcyjnego, a grupy zajęciowe były zawsze otwarte dla chętnych, w tym dla rodziców, rodzeństwa i kolegów uczniów?
- Uczeń wybierał spośród nauczycieli tutora-wychowawcę?
- Uczeń wybierał nauczyciela prowadzącego przedmiot?
- Sprawdzanie wiedzy i umiejętności było zadaniem ucznia, a nie nauczyciela?
- Uczeń decydował o swojej ocenie z przedmiotu?
- Uczeń mógł swobodnie skrócić lub wydłużyć czas nauki i kierować jej przebiegiem i planem?
- Uczeń mógł uczyć się, nie uczęszczając na zajęcia?
- Program był indywidualizowany według potrzeb każdego ucznia?
- Uczeń mógł planować poziom nauki z każdego przedmiotu?
- Każdy uczeń był zobowiązany do realizacji dodatkowych, wykraczających poza podstawę programową, zajęć w formie tutorialu akademickiego lub artystycznego i był z tego zadowolony?
- Uczeń, który nie uzyskał promocji, nie powtarzał klasy?
- W szkole nie było rywalizacji?
- W ankietach końcowych większość uczniów na pytanie:
„Czego nauczyłeś się w tej szkole?” odpowiadała: „Samodzielności i
odpowiedzialności”,
a w odpowiedzi na pytanie: Czy chcesz coś dodać od siebie?” pisali:
„Chciałbym/Chciałabym, żeby moje dzieci chodziły do takiej szkoły”?
Ta książka to autentyczne głosy ludzi doświadczających inności ALA, uczniów, nauczycieli, rodziców. Jakie to doświadczenie?
Wstęp
I. Geneza ALA
Pierwszy wywiad z Mariuszem Budzyńskim
Przeprowadziła Adrianna Sarnat-Ciastko
1.1. Edukacja autorska w XXI wieku
Bogusław Śliwerski
1.2. Autorskie Licea Artystyczne – historia wędrowania przez
edukacyjne emancypacje i pogranicza
Rozalia Ligus
1.3. Fuzja doświadczeń
Andrzej Kabat
1.4. Refleksje absolwentki o ALA
Kamila Baran
II. Fundamenty działalności
Drugi wywiad z Mariuszem Budzyńskim
2.1. Autorskie Licea Artystyczne i Akademickie ALA w optyce
pedagogiki dialogu
Janusz Tarnowski
2.2. Dialog jako punkt wyjścia dla edukacji współzależnej
Tomasz Tadeusz Brzozowski
2.3. Misja Ekwador
Paula Gomułkiewicz, Wojtek Ściepuro
III. Organizacja pracy w ALA
Trzeci wywiad z Mariuszem Budzyńskim
3.1. ALA – inny świat
Brygida Dziatkiewicz-Buś
3.2. Refleksje o Społecznym Liceum Sztuk Plastycznych ALA
Ewa Mizera-Raczkowska
3.3. Nauczać słowa słowem. Seminarium ,,Mity (po)nowoczesnej
Europy” jako model edukacyjny realizowany w Autorskich Liceach Artystycznych i
Akademickich we Wrocławiu
Janusz Maj
3.4. ALA w piórach
Julia „Pierzasta” Nędzyńska
IV. Działalność opiekuńcza w szkole
Czwarty wywiad z Mariuszem Budzyńskim
4.1. Znaczenie systemu tutorskiego dla ucznia w Autorskich
Liceach Artystycznych i Akademickich
Jolanta Żak-Kościuk
4.2. Kilka uwag o rozmowach tutorskich
Andrzej Horyza
4.3. Relacje nauczycieli z rodzicami nie muszą być trudne
(casus ALA)
Bożena Uścińska
4.4. Szkoła wolności
Sara Antczak
V. Działalność artystyczna i środowisko ALA
Wywiad z Marią i Mariuszem Budzyńskimi
5.1. ALA, czyli „twórcze zmaganie ze sobą” – z perspektywy
pedagoga twórczości
Marta Galewska-Kustra
5.2. Różne oblicza teatru
Maria Budzyńska
5.3. Siłą ALA jest różnorodność
Artur Szabatowski
5.4. Uczę się uczyć
Mateusz Budzyński
5.5. Nauka sztuki patrzenia
Andrzej Rutyna
5.6. Głos – źródło kreacji
Jolanta Wesołowska-Michalak
VI. „Migawki” – wspomnienia o wrocławskiej ALA
6.1. Kilka refleksji o ALA
Emilia Kabat
6.2. Refleksje o szkole
Anna Morawiecka
6.3. Moje refleksje na okoliczność 18-lecia ALA
Przemysław Sławik
6.4. ALA – potrzebne uzupełnienie
Maciej Cynke-Widalis
6.5. Refleksja rodzica o ALA
Bożena Urbańska
6.6. Refleksje rodzica o szkole ALA
Józef Sławik
6.7. Kilka uwag autora o Dniu Światła
Maciej Stawiński
VII. ALA w Częstochowie
Piąty wywiad z Mariuszem Budzyńskim
7.1. Klimat dla twórczości w częstochowskim Autorskim Liceum
Artystycznym i Akademickim
Katarzyna Kozerska
7.2. Historia ALA Autorskiego Liceum Artystycznego i
Akademickiego w Częstochowie
Piotr Nita
7.3. Chciałyśmy takiej szkoły w Częstochowie
Dorota Wojciechowska
7.4. Kluczem jest praca nad sobą
Mariusz Gomoluch
7.5. Z refleksją o refleksji
Katarzyna Zwolska-Płusa
7.6. Zaczynamy od intencji
Antoni Rot
7.7. ALA – pomysł na życie
Paweł Bilski
VIII. „Migawki” – wspomnienia o częstochowskiej ALA
8.1. Nauczyciel-artysta w ALA
Agnieszka Malec-Musialska
8.2. Wzajemne podkręcenie się w rozwoju
Waldemar Ossowski
8.3. Moja szkoła
Agata Drobniak
8.4. Jestem dzieckiem ALA
Laura Piec
8.5. Z sentymentem na zawsze, a może i dłużej…
Dominika Reska
Podsumowanie
Licea ALA – czy Nowa KULTURA Szkoły?
Mariusz Budzyński
List od Fiebiga